Türk edebiyatı, Türklerin yazılı kültürlerinin bir parçası olan edebi eserlerin inceleme ve değerlendirilmesiyle ilgilenen bir disiplindir. Türk edebiyatı, Türk milletinin tarih boyunca ürettiği şiir, hikâye, roman, tiyatro, masal gibi yazılı metinleri kapsayan geniş bir alandır.
Türk edebiyatı, köklü bir geçmişe sahip olan Türk kültürünün zenginliğiyle şekillenmiştir. Türklerin edebi geleneği, Orta Asya’da kurdukları ilk devletlerden itibaren var olmuştur. Türklerin şamanizm, Maniheizm, Budizm ve İslam gibi çeşitli din ve inanç sistemlerine geçişi, edebiyatları üzerinde de etkili olmuştur. Bu farklı inanç sistemlerinin izleri, Türk edebiyatında kendisini şiir diline, motiflere ve temalara yansıtmıştır.
Türk edebiyatı, genel olarak dönemlere ayrılarak incelenir. Bu dönemler, Orta Asya Türk edebiyatı, İslamiyet öncesi Türk edebiyatı, İslamiyet sonrası klasik Türk edebiyatı, Tanzimat dönemi, Servet-i Fünun dönemi, Milli Edebiyat dönemi, Cumhuriyet dönemi, İkinci Yeni dönemi gibi başlıklar altında ele alınır.
Orta Asya Türk edebiyatı, Türklerin Orta Asya’dan Anadolu’ya göç ettikleri döneme kadar olan süreci kapsar. Bu dönemde Türkler, genellikle sözlü geleneğe dayalı olarak öyküler, destanlar ve şiirler üretmişlerdir. Kutadgu Bilig, Divan-ı Hikmet gibi eserler bu dönemin önemli örnekleridir.
İslamiyet öncesi Türk edebiyatı, Türklerin İslamiyet’i kabul etmeden önce ürettiği edebi eserleri kapsar. Bu dönemde Türkler, genellikle şamanizm ve Budizm gibi dinlerin etkisiyle mitolojik ve doğaüstü unsurları içeren şiirler üretmişlerdir. Ergenekon Destanı, Oğuz Kağan Destanı gibi eserler bu döneme ait örneklerdir.
İslamiyet sonrası klasik Türk edebiyatı, Türklerin İslamiyet’i kabul etmeleriyle birlikte başlayan dönemi kapsar. Bu dönemde İslam edebiyatının etkisiyle şiir, hikâye, deneme ve tarih gibi çeşitli türlerde eserler üretilmiştir. Divan edebiyatı, bu dönemin en önemli edebi akımıdır ve Fuzûlî, Baki, Yahya Kemal Beyatlı gibi şairler bu dönemin önemli temsilcileridir.
Tanzimat dönemi, Türk edebiyatında Batı etkisinin görülmeye başladığı bir dönemdir. Bu dönemde edebiyat, Batı edebiyatının kurallarına göre şekillenmeye başlamış ve roman, tiyatro gibi yeni türler ortaya çıkmıştır. Namık Kemal, Şinasi, Ziya Paşa gibi yazarlar bu dönemin önde gelen isimleridir.
Servet-i Fünun dönemi, Türk edebiyatında Batılı anlamda modernleşmenin görüldüğü bir dönemdir. Bu dönemde edebiyat, estetik kaygılar öne çıkarak kendine özgü bir üslup geliştirmiştir. Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin, Halit Ziya Uşaklıgil bu dönemin önde gelen yazarlarıdır.
Milli Edebiyat dönemi, Türk edebiyatında milli bir kimlik arayışının görüldüğü bir dönemdir. Bu dönemde edebiyat, Türk kültürüne uygun bir tarzı benimseyerek milli duyguları ön plana çıkarmıştır. Mehmet Emin Yurdakul, Yusuf Ziya Ortaç, Ziya Gökalp bu dönemin temsilcilerindendir.
Cumhuriyet dönemi, Türk edebiyatında Cumhuriyet’in değerlerinin yansıtıldığı ve modernleşmenin izlerini taşıyan bir dönemdir. Orhan Kemal, Yaşar Kemal, Adalet Ağaoğlu, Orhan Pamuk gibi yazarlar bu dönemin önde gelen isimleridir.
İkinci Yeni dönemi, Türk edebiyatında 1950’li yıllardan itibaren etkili olan ve geleneğe karşı yenilikçi bir duruş sergileyen bir dönemdir. Bu dönemde şiirde dil ve biçim üzerine yoğunlaşan bir anlayış gelişmiştir. İkinci Yeni şairleri arasında İlhan Berk, Cemal Süreya, Ece Ayhan gibi isimler bulunur.
Türk edebiyatı, bu dönemler ve yazarlar üzerinden incelendiğinde Türk milletinin kültürel, tarihsel ve dil bağlamında zengin bir birikimi olduğu görülür. Türk edebiyatı, bu birikimiyle hem Türk kültürünü yansıtan hem de evrensel değerlere sahip edebi eserlerin üretildiği bir alandır.
Türk kelimesi özel bir isim olduğu için büyük harfle yazılır. Edebiyat ise genel bir terim olduğundan küçük harfle yazılır. Tamlamalarda özel ad büyük, tür adı ise küçük harfle yazılır. Bu kelime genellikle Türkedebiyatı, türk edebiyatı şeklinde yanlış yazılmaktadır. Doğru kullanımı Türk edebiyatı şeklinde olmalıdır.
Doğru yazımı:
Türkedebiyatı (Yanlış kullanım)
türk edebiyatı (Yanlış kullanım)
Türk edebiyatı ✓ (Doğru kullanım)
Cümle içinde örnek kullanım:
Divan edebiyatı, XIII-XIX. yüzyıllar arasında dil, konu, işleniş bakımından Arap, Fars etkisi altında gelişmiş Türk edebiyatıdır.